Romeinse Limespad: Arnhem Zuid - Elst

Zaterdag 17 mei 2025

Bij de halte Hagemanswei stappen we uit de bus. We moeten een stukje teruglopen om de route weer op te kunnen pakken. Dat lukt zonder problemen. We lopen door parken en sportvelden van relatief nieuwe wijken in Arnhem Zuid. Volgens de kaarten in het boekje lopen we helemaal om de nieuwe wijken heen. Maar...

De nieuwe wijken worden nog steeds in hoog tempo uit de grond gestampt. We lopen daardoor maar deels om Arnhem Zuid heen. GFX route, wegmarkering en boekje lijken soms geen van allen te kloppen of duidelijk te zijn. Het stuk om de woonwijken heen is wel mooi. Veel gele lis, opnieuw gewoon barbarakruid, echte koekoeksbloem en watermunt. Maar het stuk tusssen Arnhem Zuid en Elst wordt in rap tempo volgebouwd. Op 1 kilometer na zijn die twee aan elkaar gegroeid. En vanuit de trein krijg ik het idee dat Elst en Lent ook langzaam aan alkaar groeien. Zo wordt Arnhem - Nijmegen straks één dubbelstad.

Grappig is een bordje: 'oerbos' in een van de nieuwbouwwijken. Hun verklaring: "Een oerbos is een bos dat zonder menselijke tussenkomst tot stand is gekomen." Dat klopt min of meer met de definitie in de van Dale. Tsja, strikt genomen valt een stukje grond dat je niet beheert daar na een paar jaar onder. Er komen vanzelf zaadjes uit de omgeving aanwaaien, ook van bomen uit de omgeving. Eerlijkheidshalve zeggen ze er wel bij dat er mogelijk een paar honderd jaar nodig is om het tot een stabiele toestand te laten doorgroeien. Persoonlijk betwijfel ik of het ooit zo ver komt. 'Die ene boom hangt toch wel gevaarlijk over het fietspad heen, dus zagen of kappen.' Het volgende gemeentebestuur kon wel eens andere plannen hebben. 'Er is ruimte nodig voor nieuwe woningen.' Of 'het is geen net parkje, het oogt als een puinhoop', dus... Enzovoorts.

Leuk momentje is nog wel het monument bij de oude Romeinse weg naar Elst.

Vandaag gedaan: Arnhem - Elst, 12 km.
Totaal gedaan: Katwijk - Elst, 228 km

Romeinse Limespad: Marienboom - Duivelsberg

Woensdag 21 mei 2025

Vandaag pakken we het pad op waar we gisteren gestopt zijn

. Het punt om het bos weer in te gaan was goed herkenbaar. Het is een mooi bos, goed gemengd met veel beuk, maar ook kastanje, eik, linde en andere loofbomen. Zo af en toe passeren we naaldbomen, maar die zijn op de terugtocht. De route blijkt op verschillende plaatsen toch anders te lopen dan in het boekje staat. Dat is prima, ik zie graag routes die onderhouden worden. De route is er grosso modo in dit deel niet langer door geworden, wel rustiger. We passeren de resten van een Romeins aquaduct, niet meer dan een kleine verhoging in het landschap.

We hebben deze 2 weken opvallend veel look-zonder-look gezien, maar geen oranjetipjes. Wel verschillende vlinders waarvan we denken dat het boszandoogjes of boserebias zijn. Zo ook vandaag.

De bewegwijzering op de veranderde gedeelten is in het algemeen goed, al moet er bij ons toch een paar keer de gps aan te pas komen. Dat geldt ook bij de Holthurnsche hof. Op het laatste stuk gaan we nog even lekker omhoog en omlaag. Maar dan zijn we op de Duivelsberg, het eindpunt van deze route in ons boekje. Net als bij het bereiken van de Duivelsberg bij het Grote Rivierenpad, trakteren we onszelf.

Daarna volgt een kleine deceptie: we hadden gedacht vanaf de Rijksstraatweg de bus naar Nijmegen Centraal te kunnen nemen, net als bij het Grote Rivierenpad, maar die is veranderd in een bel-bus. Gemiddeld betekent dat 1 1/2 uur wachten. We besluiten terug te lopen naar het plaatsje Berg en Dal. Daar brengt bus 8 ons snel naar het station in Nijmegen.

Vandaag gedaan: p.m. 8 kilometer exclusief van en naar haltes.
Totaal gewandeld: 256 km.

Op internet staan nog een paar extra trajecten:
- Arnhem - Jezuitenwaard - Millingen - Kleef
- Duivelsberg - Millingen - Kleef
Dat lijken leuke trajecten, en mogelijkstaan ze inmiddels in een nieuwe versie van het boekje, maar voorlopig beschouwen we het pad als af. We begonnen op 11 november 2022, dus we hebben een kleine 3 jaar over dit pad gedaan.

Romeinse Limespad: Waalbrug - Keizer Traianusplein - Marienboom

Dinsdag 20 mei 2025

Op de Waalbrug stappen we uit bij Halte Veur-Lent. We lopen op ons gemakje over het eiland, af en toe plantjes bekijkend. Wede en kruipende boterbloem zijn geen bijzondere planten, maar toch leuke om vrolijk geel in bloei te zien staan. We besteden ruimschoots aandacht aan fort Knodsenburg en een Romeins masker dat vergroot is nagebouwd. Romeinse soldaten zouden dergelijke maskers hebben gedragen tijdens spel-gevechten. Duidelijk wordt: Nijmegen is trots op zijn Romeinse wortels.

We steken via de 'Oversteekbrug' over naar de Zuid-oever. Deze brug is gebouwd op de plaats waar Amerikaanse soldaten van de 82 luchtlandingsdivisie zijn overgestoken (vandaar de naam) naar de Noordoever om de Waalbrug ook op de noordelijke oever in handen te krijgen. Een indrukwekkend monument aan de 48 Amerikanen die hierbij het leven lieten. Elke avond gaan de lampen op de brug in 48 paren aan, als een permanente gedachtenis aan deze soldaten.

Op de Zuidoever gekomen missen we bewegwijzering. Nijmegenaren lijken stickergek te zijn. Elke lantaarnpaal zit er vol mee. Soms wel drie lagen over elkaar. Geen wonder dus dat ook de stickers van de grote routepaden niet meer overal te zien zijn. Met het boekje en de gpx kunnen we prima de weg volgen. Bij een monument dat voor mij een Romeins forum imiteert, eten we onze lunch. Het staat op de plaats van een oud castellum. Verder lopend zien we de plaats van de muren van het castellum door de straten lopen.

Het centrum van Nijmegen heeft nog steeds een hoog gehalte aan leuke winkeltjes. Weinig Hema / Ethos / Kruidvat / Aldi / etc. Wat dat betreft de laatst 5 jaar niet verandert. Ook bevat het oude centrum mooie gebouwen.

Bij het Keizer Traianus plein steken we over en klimmen omhoog naar wat in het wandelboekje de 'Romeinse kapel' wordt genoemd. De gastheer corrigeert ons, als we dit zeggen, onmiddellijk: het was de slotkapel van slot Valkhof, gesticht door de Duitse keizer Frederik Barbarossa. De naam Romeinse kapel is niet helemaal onterecht, want er zijn waarschijnlijke nog wat Romeinse stenen in de muren verwerkt. De gemeente Nijmegen heeft het ooit van de sloop gered toen de graaf van Gelre het wilde slopen, door te zeggen dat het een Romeinse monument was, en het toen gekocht.

Verderop blijkt de route nog een extra slinger te maken die niet in ons boekje staat. Het is wel een mooi stukje extra, doordat we nogmaals langs de ruines van een castellum geleid worden, en er bovendien extra groen aan het traject toegevoegd is. Het castellum was groot, en kon tot 15.000 man herbergen: 3 legioenen! We genieten van het vingerhoedskruid en andere planten. Bij het landgoed Marienboom vinden we het voor vandaag voldoende.

Vandaag gelopen: 10 km +2 extra = 12 km.
Totaal gelopen: 249 km.

Romeinse Limespad: Elst - Waalbrug

Maandag 19 mei 2025

In Elst stappen we op het station uit. We lopen naar het noorden, want de route is ten opzichte van ons boekje veranderd. Er is een extra lus van zo'n 3-5 kilometer bij gekomen. Het is wel een mooie lus: veel groen, weinig verkeerslawaai van de A325. We passeren een nieuw monument ter herinnering aan de strijd in september 1944 en de daaropvolgende winter tot de bevrijding in '45. Goede, neutrale informatiepanelen.

In de sloot en langs de bermen groeien veel bekende planten. Eerlijk gezegd ben ik vergeten ze te noteren. Het traject is lekker groen. Regelmatig komen we wandelaars en fietsers tegen. Logisch, want met een graad of 20 is het prima fiets- en wandelweer. De bewegwijzering is hier ook prima op orde. Pas na camping de Brezelaar komen we in de buurt van de oude route. Het terrein wordt meer parkachtig, met wat sportvelden en aangelegde bosjes. We passeren een autosnelweg en een spoorweg door er onderdoor richting zuiden te lopem.

Opnieuw lopen we langs sportvelden, parken en landgoederen. Opvallend is robinia pseudoacacia. Langs Klein Rome lopen we richting Waal. We laten ons niet afschrikken door de rondlopende koeien op het eiland Veur-Lent. Bij de Waalbrug gaan we de brug op en nemen de bus naar Nijmegen CS.

Vandaag gelopen: 6,8 + 4,1 + p.m. 4 km = pm 15 km
Totaal gedaan: 239 km.

Romeinse Limespad: Westerbouwing - Arnhem-Zuid.

Donderdag 15 mei 2025.

Een temperatuur tussen de 15 en 20 graden met een lichte zon vormt prima wandelweer. Bus 51 zet ons keurig af bij de oude kerk waar we gisteren gestopt zijn. Vlak daarbij duiken we gelijk de polder in. We lopen deels over een camping. Daarna volgen we de Nederrijn. Bij een waterplas eten we onze lunch op. Vandaar lopen we richting het noorden, eerst door Mariëndaal en dan door Groot Klimmendaal, twee landgoederen ten noorden van Arnhem / Oosterbeek. We dalen af naar Arnhem. Ergens missen we een afslag. Gelukkig vinden we die met de gedownloade GFX weer snel terug. Bij de Mandelabrug is het even zoeken wat nu precies de gepolande route is om boevn op de Mandela brug te komen, maar eenmaal boven steken we probleemloos de Rijn over.

Op de zuidoever gekomen volgen we de Meginhardweg. Het is hier lekker rustig na de drukte in het centrum van Arnhem. Volgens een informatiebord zijn er meer dan 600 soorten vaatplanten in dit water en parkgebied. Maar er vallen ons geen onbekende soorten op. Heksenmelk en gewoon barberakruid zijn nog het meest in het oog springend.
Wel opvallend zijn de restanten van de fundamenten van een castellum. Een stenen omheining, met torens, en met een dubbele sloot er om heen ziet het er bijna uit als een middeleeuws kasteel

Jammer genoeg is de bushalte vlakbij het einde van de kaart niet meer aanwezig. We lopen door tot halte Hagemanswei. Vandaar met bus 5 naar Arnhem CS en terug naar de camping bij Groesbeek.

Vandaag gelopen: Westerbouwing Oude kerk - Arnhem Meinerswijk: 15 km
Totaal gelopen: Katwijk a. Zee - Arnhem Meinerswijk: 216 km.

Romeinse Limespad: Renkum - Westerbouwing

Datum: 14 mei 2025

Vanuit Groesbeek, waar we een camping hebben gevonden, is het 2 uur met het OV naar Renkum. Daar stappen we uit bij halte Melkdam. Daarmee smokkelen we 700 meter, maar de nieuwbouwwijken van Renkum lijken ons niet super boeiend.

Vanaf deze halte lopen we even naar de kruising en slaan dan snel de uiterwaard in. Het is zonnig en de meegenomen petjes bewijzen goede diensten. Er zijn een paar hondenuitlaters, maar verder is het rustig. Het is al weken droog weer, en ook al lopen we in de uiterwaarden, we lopen niet door de modder en het pad staat nergens blank.

De eerste uitdaging is een stel grazende koeien, die het pad blokkeren. Een medewandelaar heeft net tevergeefs geprobeerd een pad er om heen te volgen. Hij liep vast tegen het water. We proberen het langs de andere kant, en vinden een vrije en veilige route om de koeien heen. De medewandelaar volgt ons op afstand en aarzelend.
We waarschuwen een paar wandelaars met een hondje. Die blijken al een paar paarden te zijn gepasseerd. Bij de paarden maken we opnieuw een omweggetje. Dit keer lijkt de eerste medewandelaar het te eng te vinden - we zien hem in het vervolg van het pad niet meer terug.

Het pad voert ons over een pm 15 meter hoge zandrug die zo gelijkmatig en recht is dat deze lijkt te zijn aangelegd. De flora oogt niet heel interessant. Veel heel algemeen spul, zeg maar. Het is wel mooi om fluitenkruid, meidoorn, braam en Amerikaanse vogelkers uitgebreid in bloei te zien staan. De gewone salomonszegel heet misschien gewoon, maar ik blijf het een bijzondere plant vinden.

Wanneer we onder de A50 doorgestoken zijn, zien we in een bocht in het pad het groot nagelkruid en het geel nagelkruid. We steken de weg over en klimmen de Boersberg op. Vandaar dalen we af naar kasteel Doorwerth, waar we de zandrug aan de noordkant van de weg weer volgen. Kuitenbijters, want we stijgen en dalen afwisselend. Een goede oefening voor de Eifel. We passren een mooi pad met allerlei gekweekte rhododendron varieteiten.

Bij Westerbouwing bekijken we het kerkje dat een zuidgrens vormde bij de luchtlanding bij Oosterbeek. We willen onszelf op deze eerste dag niet forceren, en vinden het vandaag voldoende.

Totaal gedaan: Katwijk - Westerbouwing oude kerk, 201 km
Vandaag gedaan: Renkum - Westerbouwing oude kerk, 10 km

Vrije wandeling: Delft - Zoetermeer

Woensdag 2 april.

Het is lekker zonnig weer als we bij Station Delft uit de bus stappen. Van te voren had ik vanaf mijn laptop de route van google maps naar mijn telefoon gestuurd. Daarmee lopen we zorgeloos van het station naar de markt voor de Nieuwe Kerk. Via de Nieuwe langendijk, de Oostsingel, en de Bieslandse kade lopen we onder de A13 door Delft uit.

Op de Korftlaan wordt het rustig. Eigenlijk horen we al snel weining of niets meer van de autosnelweg. We passeren vakantiepark Delftse Hout. Van de Bieslandse bovenmolen staat alleen het 8-kantige onderstuk nog overeind. In de berm groeit volop speenkruid, hondsdraf en paardenbloem. Allemaal niets bijzonders maar het is leuk ze vrolijk in bloei te zien staan.

We volgen het Virulypad. Rechts zien we 3 fazanten. Verderop zien we iets wat op een zaagbek lijkt. In de berm staan de eerste pinksterbloemen in bloei. Ook het kleinhoefblad (zie foto) staat er vrolijk te pronken. Via een tunneltje gaan we onder de Noordweg door. De verleiding om in de Balije Tuin een kopje thee te drinken is groot, maar we weten door te lopen.

In Zoetermeer is het nog even doorbijten voor we langs de nieuw woonwijken bij het station komen. Met de trein gaan we naar Den Haag terug.

Gelopen: 11,5 km.

Vrije wandeling: Delft - Rotterdam

Donderdag 27 maart 2025

Om 09:30 stappen we bij station Delft uit de bus. We lopen over het van Leeuwenhorstpark richting zuiden. Bij de Irene boulebard even linksaf en dan voor het water rechtsaf het Zuideinde op. Op de hoek staat een afbeelding van een oud schilderij. Ik vermoed dat daar het oude kruithuis voor de ontploffing van 1654 te zien is.

Het Zuideinde gaat al snel over in de Schieweg. We passeren het nieuwe kruithuis, dat veilig buiten de bebouwde kom gebouwd werd. Er ligt geen kruit meer opgeslagen. Scouting vind er een veilig onderdak.

Vrije wandeling: Den Haag - Delft

Woensdag 19 maart 2025

Deze week een "vrije wandeling". We wandelen vanaf de Loevesteinlaan in Den Haag het Zuiderpark in. Dat verlaten we bij de ingang aan de Melistokelaan. We lopen rechtdoor, steken de Erasmusweg over en wandelen het park van Overvoorde binnen. Er staat nog weinig of niets in bloei, ondanks een heerlijk zonnetje. We volgen het park en het park Steenvoorde tot aan de kruising Generaal Spoorlaan x Pr. Beatrixlaan.

We volgen de Steenvoordelaan, bekijken de woonflats die hier uit de grond gestampt worden, slaan linksaf en steken bij station Rijswijk de Winston Churchilllaan over naar de Lange Kleiweg.

Deze weg loopt eerst een stuk tussen bedrijven door, maar na het oversteken van de A4 kunnen we een rustig voetpad langs het fietspad volgen. In de berm staat op verschillende plaatsen het speenkruid in bloei. Samen met het zonnetje, dat er nog steeds lustig op los schijnt, geeft het een lekker voorjaarsgevoel.

Aan de rand van Delft lopen we langs vroegere bedrijventerreinen die in snel tempo bouwrijp gemaakt worden. Nou ja, snel tempo, een van de braak liggende terreinen ziet er uit alsof het al een jaar ligt te liggen. Vast een stikstof probleem.

Na een kruising wandelen we de oude binnenstad van Delft binnen. We bekijken twee monumentale kerken van buiten, eerst de oude kerk en daarna de nieuwe kerk. Op het kerkplein kopen we wat Delfs blauwe kralen. Jos raakt met de verkoopster aan de praat. Er zijn drie filialen, en een ervan is de nacht ervoor door brand vernietigd. Een bekende van haar ligt nog in het ziekenhuis.

Bij Speldorado kopen we een spel voor 13 spelers, mooi voor als we in juni 40 jaar getrouwd hopen te zijn en we er met gezin + aanhang even er uit willen.
Afstand: 9 kilometer.

Nederlands Kustpad : Scheveningen Zwarte Pad - Katwijk.

Woensdag 8 januari 2025

In Scheveningen stappen we uit bus 21 bij halte Zwarte Pad. Door een suffigheidje van mij lopen we niet naar het Nettenboetstersveld, maar volgen het Zwarte Pad. Jammer genoeg loopt het duinpad hier niet verder, er is alleen een pad naar het strand beneden.

De zee is lekker wild. We volgen het strand ongeveer een kilometer en nemen de eerste duinovergang terug de duinen in. De duinovergang wordt links en rechts geflankeerd door indrukwekkende bunkers van de Atlantik Wall. Een weg geplaveid met bakstenen nodig ons uit om linksaf te slaan. Verderop komen we uit bij het fietspad richting Wassenaarse Slag.

Het is zonnig, al voelt het door een frisse wind vrij koud. Maar het is droog, dus eigenlijk prima wandelweer. De duinen zijn nu nog rustig. Deze route is niet de officiele route, maar de route van het Zwarte Pad naar de Waalsdorpervlakte kent nogal wat verkeerslawaai. En het traject van de Waalsdorpervlakte naar boerderij Meijendel kunnen we bijna dromen.

Het is januari en er bloeit weinig. We genieten van de rust en de frisse lucht. Bij de afslag naar de Libellenvallei en boerderij Meijendel krijgen we het idee dat we voortgang maken. Op een bankje eten we onze meegebrachte boterhammen op. Een dienstauto van Dunea staat achter ons en volgt ons met onderbrekingen naar Wassenaarse Slag.

In het restaurant drinken we wat voor we doorlopen naar Katwijk aan Zee. We volgen niet de officele route door de natte duinvalleien, omdat we die te vermoeiend vinden. In plaats daarvan volgen we het voetpad langs het fietspad. Dat loopt een stuk lichter.

Langs het pad zien we een mos dat door de Obsidentify app geïdentificeerd wordt als Zomersneeuw Cladonia foliacea. Er naast groeit vals rendiermos (Cladonia rangiformis).
Zomersneeuw wordt ook wel elandgeweimos genoemd. Het is een korstmos die in de kalkrijke duinen zeer algemeen is, maar ook op zandgronden in het binnenland voorkomt.

In Katwijk valt helaas een bus uit. Maar de volgende is keurig op tijd en brengt ons zonder problemen naar Leiden CS.

We hebben er 15 kilometer opzitten. Onze conditie gaat langzaam vooruit, want we zijn er niet bijzonder moe van.