Romeinse Limes pad, variant A, Voorburg - Leidschendam

Zaterdag 26 noivember 2022

In Voorburg stappen we bij de Geestbrug uit bus 23. Vandaar pikken we gemakkelijk het pad op. Al snel lopen we het Arentsburghpark in. Vanochtend hebben we een filmpje gekeken en ik meen de vijver te herkennen, de plaats waar vroeger een Romeins badhuis stond. Verderop in dit park zien we verschillende informatiepanelen over de geschiedenis van Municipium Aelium Cananefatium, na een bezoek van keizer Hadrianus hernoemd in Forum Hadriani. Forum is marktplein, en de keizer had de stad tijdens zijn bezoek marktrechten gegeven. Het was de meest noordelijk gelegen Romeinse stad (municipium) op het vasteland van Europa. Alleen in Groot-Brittanie waren meer noordelijk gelegen steden. Er was ook een haven, maar die zien wij met onze leken-ogen niet in het huidige landschap terug. Er moeten hier ook ergens sporen van de Romeinse stadsmuur in een straat zichtbaar zijn, maar ik zoek er tevergeefs naar. De bomen in het park tooien zich in prachrige herfstkleuren.

Na het park lopen we over het terrein van het vroegere Diakonessen ziekenhuis. Verderop komen we bij Landgoed Middenburg, woonplaats van Constantijn Huygens, een rustig landgoed. We wandelen verder, door het centrum van Voorburg. De Herenstraat is een gezellige winkelstraat, waar de grote winkelketens ontbreken. Ik vind dat heerlijk: al die speciaalzaakjes gedreven door gewone winkeliers. Een aantal terrasjes completeren de gezelligheid. Oude panden uit verschillende eeuwen complementeren de gezellige sfeer.

We volgen het pad door een stukje langs de Vliet te lopen. Hoe het kanaal van Corbulo precies heeft gelopen is niet duidelijk, maar volgens een aantal kaarten liep het langs de huidige Vliet, soms iets ten oosten, soms iets ten westen.

We komen terug op de Prinses Mariannelaan, het verlengde van de Herenstraat. Er is een gezellige markt en we trakteren onszelf op wat grote kaasstengels. Niet gedkoop, wel lekker. Rechts van ons, tussen de Prinses Mariannelaan en de Vliet, liggen een aantal buitenhuizen. Via de spoorbrug steken we de Vliet over. Daarna lopen we langs het water naar Leidschendam.

Leidschendam ken ik vooral als verzameling flats, ergens in de 2e helft van de 20e eeuw neergezet. Maar dit is oud-Leidschendam, een stukje dat ik me niet kan herinneren. Een winkeletalage staat propvol oude antiquiteiten. Aan de westkant drinken we wat in brasserie 'Old Fashion'. Leuk tentje, van harte aanbevolen!

Gedaan: 6,5 van de 18,1 km

Romeinse Limespad: Rijn-Schiekanaal - Lammenschansbrug

Donderdag 11 november 2022
We stappen uit bij Station Lammeschans. Via de Lammeschansweg lopen we naar de Lammeschansbrug en steken daar het Rijn-Schiekanaal over. Die loopt verder als de Vliet naar het zuiden. De Vliet is een oude waterweg, die als het Kanaal van Corbulo omstreeks 50 na Christus werd gegraven.

De Romeinse historicus Tacitus schrijft het volgende over de Gracht van Corbulo (Annales XI,20):

Ut tamen miles otium exueret, inter Mosam Rhenumque trium et viginti milium spatio fossam perduxit, qua incerta Oceani vitarentur. Om zijn soldaten bezig te houden, groef hij [Corbulo] een kanaal van 23 mijl tussen de Maas en de Rijn, om zo de gevaren van de oceaan te vermijden.

Het is dus volkomen terecht dat er een nevenpad van het Limespad langs dit kanaal naar het zuiden loopt, maar dat stellen we uit tot een andere keer. Vandaag nemen we genoegen met een bescheiden traject, het stuk van de brug naar het nagemaakte Romeinse legerkamp in park Matilo. Daar raakten we de vorige keer het spoor bijster. Ook nu is het af en toe zoeken naar bordjes, terwijl we de andere kant uit lopen.

Park Cronesteijn is geen slecht park. We genieten van de betrekkelijke rust en het groen. De hulst staat hier en daar in bloei. Een aantal bladeren hebben het typische patroon van een bladmineerder, dat zal wel de hulstvlieg (Phytomyza ilicis) zijn. We komen bij het gerestaureerde Romeinselegerkamp, waar we tevreden een boterhammetje wegkauwen onder een grijze lucht met af en toe een bleek zonnetje. En dan terug naar huis.

Gedaan: Katwijk - Lammenschansbrug 25 km.

Romeinse Limespad: Leiden - Rijn-Schiekanaal

Donderdag 6 oktober 2022
Een van de prettige dingen van 'wandelen in de buurt' is dat het met het OV in redelijke tijd te bereizen is. Vanuit Leiden Centraal Station lopen we over de Rijnsburgerweg terug naar het parkje waar we vorige week gestopt waren. Hier voert de route ons door park Leidse Hout en over het landgoed Oud Poelgeest. Het kasteel is rond 1640 opgebouwd en nog steeds in dezelfde stijl.

Jammer genoeg in de knopige ooievaarsbloem bijna uitgebloeid. Op een stenen paadje komen we een stel tegen dat vandaag de route af wil ronden. Ze verzekeren ons dat we langs de route tot Nijmegen nog veels moois zullen tegen komen. Via een molen lopen we terug richting station. De doorgang door het Poortgebouw is wegens restauratiewerk afgesloten. Jammer. Leiden zit vol herinneringen uit mijn studietijd, maar ik kan me niet herinneren dat ik ooit door dit poortgebouw gelopen heb.

In het oude centrum lunchen we op het terrein van het Volkenkundig museum. Jos en ik spreken af dat we hier nog een keer naar toe gaan. Datzelfde geldt voor het RMO, het Rijksmuseum voor Oudheden, dat volgens het boekje een ruime verzameling voorwerpen uit de Romeinse tijd bevat.Volgens het wandelboekje moet er een Romeins castellum vlak naast de Pieterskerk hebben gelegen, maar we vinden er geen herinneringsplakkaat of zo aan.

We wandelen een klein stukje langs de Oude Rijn, om verder rustig langs de Nieuwe Rijn te wandelen. We volgen zonder veel problemen de stickers. Het Matilopark bevat een leuke reconstructie van het Romeinse castellum dat ooit op deze plek stond en dat met een ruime laag aarde is afgedekt. Eenvoudig en erg overzichtelijk.

Hierna raken we het spoor bijster. Het stel dat we eerder tegen kwamn had ons hier al voor gewaarschuwd. We schuiven het probleem door naar een volgende wandeling. Op station Lammenschans nemen we de trein terug naar Den Haag.

Gewandeld: Katwijk a. Zee - Rijn-Schiekanaal, 24 km.

Romeinse Limespad: Katwijk - Leiden

Donderdag 29-9-2022

Buslijn 431 brengt ons snel en comfortabel van station Leiden Centraal naar het centrum van Katwijk aan Zee. Vandaar is het niet ver om langs de boulevard naar de buitenwatering te lopen.

Hier mondt de Oude Rijn uit in de Noordzee. De Oude Rijn was de noordgrens van het Romeinse Rijk. De Oude Rijn bood de Romeinen een goede mogelijkheid om de castellums langs de grens over het water te bevoorraden.

We wandelen over de boulevard terug naar het zuiden. Langs het schelpenpad groeien blauwe zeedistel, duinaveruit, zandkool en zeeraket.

Bij de Oude Kerk van Katwijk verlaten we de boulevard en duiken het oude centrum in. Katwijk heeft een levende kerk. De oude kerk is de plaats voor de jaarlijkse mannenzang, waar meer dan 1500 mannen uit allerlei kerken samenzingen.

Tussen de hofjes raken we even het pad kwijt, maar vinden het snel terug. Daarna is het pad goed bewegwijzerd tot we oversteken naar de begraafplaats. Hier raken we echt de draad kwijt. Gelukkig vinden we de weg weer snel terug. Maar wanneer we verderop langs de begraafplaats lopen, gaat het opnieuw mis. Pas in de duinen is de route weer helder.

We wandelen een stuk langs de Oude Rijn. De Oude Rijn was in de Romeinse tijd een belangrijke rivier, in onze tijd is daar weinig van over.

Met een leuk pontje steken we in Valkenburg over naar de zuidelijke oever. We bellen en de veerman steekt speciaal over om ons op te halen en over te zetten. Op het plein was vroeger een castellum. Een informatiebord en een romeinse pilaar herinnert ons hieraan.

Over een fiets- en wandelbrug keren we terug naar de noordelijke oever. We maken een praatje met een stel dat ook vandaag het Limespad begonnen is te wandelen. Ze willen een dagje in Leiden blijven. Zij hadden dezelfde problemen met de route als wij. We wandelen door tot de Rijnsburgerweg, en volgen deze naar het station in Leiden, waar we de trein naar huis nemen.

Gedaan: Katwijk - Leiden, 12 km.

Biesboschpad: Stadspolders - Kop van 't Land.

Donderdag 22-9-2022

We parkeren bij camping 't loze vissertje. Die is gesloten, maar de parkeerplaats bij het kleie jachthaventje is heel handig. Het is prachtig weer wanneer we over een smal grintpaadje over de dijk langs het Wantij volgen. Zonnig, niet te heet en niet te koud.

Links van ons verbergt een oerwoud van riet, wilgen, reuzenbalsemien en andere planten het Wantij aan ons gezicht. Rechts van ons is een woonwijk. Iemand heeft twee leuke boomhutten in een van de wilgen gebouwd. Ik wens de jongens en meiden hier veel plezier. Af en toe is er een paadje open dat naar het Wantij loopt.

De route volgt het oerwoud onder aan de dijk. Aan het eind volgen we een graspad naar rechts. In de berm groeit en bloeit o.a. knoopkruid, heelblaadjes en wilde cichorei.

Bij het pontje steken we over. Bushalte "Brabantse oever" laat ons weten dat we 4 keer per dag een schoolliner hebben. Twee keer naar Dordrecht en twee keer naar Werkendam. half acht, half negen, half vier en vijf uur. Dat wordt met 17 kilometer wandelen nog een uitdaging. Maar dwars door de Biesbosch lijkt ons welk het mooiste stuk van de route.

Gedaan: Geertruidenberg - Kop van 't Land 81 kilometer.
Te gaan: 169-81 = 88 km.

Pelgrimspad 1: Drunen - de Rustende jager

Maandag 12-9-2022

De buurtbus en een lijndienst brengen ons van Biezenmortel naar Drunen. We hebben mazzel, want eigenlijk was er een overstaptijd van een half uur in Den Bosch, maar de 2e bus heeft een paar minuten vertraging, waardoor we maar een paar minuten hoeven te wachten.

Vanaf de bushalte is het maar een paar minuten lopen naar de route. We lopen langs een buitenwijk. Na een afgraving zijn we wat te optimistisch, waardoor we een mooi stuk van de route missen. Twee kilometer langs een kanaal is niet heel inspirerend, maar de kilometers stappen wel makkelijk weg.

Na een brug lopen we eindelijk de Loonse en Drunense Duinen in. We passeren een paar grote witte grazende runderen. Wat voor soort rund het is, is me niet duidelijk. Als u het weet, stel ik een opmerking hieronder op prijs.

Er staat weinig in bloei. De gewone hennepnetel, ja. Het najaar is begonnen, we zien een prachtige oranjebruine zwavelzwam. We wandelen vrolijk verder. Het zand en de heide zijn mooi, ook omdat we een heerlijk zonnetje hebben.

Bij restaurant "de rustende jager" rusten we uit en trakteren we onszelf op thee en koffie met wat lekkers. Route volledig gelopen.

Pelgrimspad 1: Heusden - Drunen

9 september 2022

We parkeren op de Birmalaan in Drunen. Buurtbus 233 haalt ons op. De chauffeur ziet er uit als pensionado. Op een klein parkeerplaatsje onderweg neemt een andere pensionado het van hem over. Van de halte Bakkersdamlaan heeft hij nooit gehoord. De eerste chauffeur legt het hem uit, hij heeft er 1 keer eerder mensen afgezet, twee wandelaars. Dat zullen wel pelgrimspad wandelaars zijn geweest.

Heusden blijkt een prachtig oud vestingstadje te zijn. We genieten van de ruïnes, oude straatjes, molens en oude pandjes. Het is wel zaak regelmatig goed de route in de gaten houden. Na de lunch begint het te regenen. Er waren een paar miezerbuitjes voorspeld, maar dit is toch wel meer dan de verwachte 0,2 mm en we trekken de regencapes aan.

Oud-Heusden oogt een stuk nieuwer dan Heusden. Na het oversteken van de A59 volgen we een recht fietspad. Het is rustig, wat we na het drukke verkeer prettig vinden. Om ons heen is het groen. Na een aantal kilometers volgen we linksaf de zeedijk. Deze slingert zich door het landschap, en is aangelegd na de St. Elisabethsvloed.

Gedaan: 

Amsterdam - Drunen, 176 km.

De Rustende jager - Den Bosch, 18 km

Te gaan: Drunen  - de Rustende jager 

Pelgrimspad 1: Nederhemert-Noord - Heusden

Woensdag 7 september 2022

In Nederhemert-Noord parkeren we op dezelfde plek vlak bij bushalte en pad als toen we in Nederhemert eindigden. Helaas blijkt het busvervoer van Bravo tussen hier en Heusden afhankelijk van belbussen. Daarmee hebben we niet zulke goede ervaringen. We kiezen daarom voor heen en weer lopen.

We wandelen door een rustig Nederhemert naar de molen aan de dijk. De wieken staan stil maar het wapen oogt fraai. Met een elektrisch veer, waar we de enige passagiers zijn, varen we naar de overkant. Het veer vaart langs een staalkabel. De veerman hoeft dus niet te sturen, en naar links en rechts uitwijken is niet mogelijk. Aan de overkant lopen we langs het bijzonder fraai gerestaureerde kasteel Nederhemert. We lopen daarna door een groen gebiedje ten zuiden van het kasteel. De herfst nadert, en de kastanjes liggen op de grond. Een man verzamelt vlierbessen. De oogst is dit jaar door de droogte en hitte bijzonder karig, vertelt hij. Dat was me bij de bramen ook al opgevallen.

Bij het gehuchtje Bern eten we onze lunch. Daarna is het 2e pontje niet ver meer. We rennen een stukje om hem te halen. We kunnen nog net mee. Aan de overzijde volgen we het fietspad naar Heusden. Onderweg merken we dat we ons wandelboekje kwijt zijn, Bij de lunch laten liggen? We wandelen door tot een parkeerplaats bij Heusden. Daar keren we om. Gelukkig vinden we ons wandelboekje terug op het stuk waar we hardliepen. 

Bij het kasteel snijden we een stukje af via een klompenpad. 

Gedaan: Amsterdam - Heusden

De Rustende jager - Den Bosch

Te gaan: Heusden - de Rustende jager.

Pelgrimspad 1: Vught - de rustende jager

Dinsdag 6 september 2022

Omdat onze vakantie in Bretagne maar een week duurde in plaats van drie, trakteren we onszelf op twee weekjes Noord-Brabant. Eens kijken of we het LAW Pelgrimspad 1 kunnen uitlopen. Dat hebben we van Amsterdam tot Nederhemert-Noord gelopen.

Vanuit Biezenmortel, waar we op camping Weideblik staan, nemen we een buurtbus naar Helvoirt. We zijn de enige senioren in een gezelschap van middelbare scholieren. Twee ervan bieden me spontaan een zitplaats aan. Van Helvoirt nemen we de bus naar Vught. Vandaag willen we van Vught terug lopen naar de camping. We lopen dus vandaag tegen de richting in.

Het eerste stuk lopen we langs een van de Brabantse plassen die "de ijzeren man" genoemd wordt. Waarschijnlijk doordat we tegen de normale richting in lopen, missen we bij restaurant de ijzeren man de wegwijzers. Misschien heeft een nieuw klimbos de route gewijzigd, misschien speelt er iets anders. Met bewegwijzering, boekje en gfx blijft het gissen. We gissen goed, want uiteindelijk komen we weer tekens tegen.

De route brengt ons vandaag door veel bos. Dat loopt lekker koel. In het bos is de bewegwijzering na een tijdje weer prima. Het bos is lekker gevarieerd. Op een plaats zien we een uitgebloeide brede wespenorchis. Jammer genoeg vergeet ik een foto te maken.

Gedaan: 

Amsterdam - Nederhemert-noord

Rustende jager - Den Bosch (het stuk Vught - den Bosch hadden we al gelopen)

Biesboschpad: Kiltunnel - Dordrecht - Stadspolders

Donderdag 1 september 2022

Om van de Kiltunnel naar Kop van 't Land te komen zijn er twee routes: een noordelijke, door Dordrecht, en een zuidelijke door de weilanden en polders. Die laatste lijkt ons de mooiste, maar helaas is het OV er alleen vroeg in de ochtend of in de loop van de middag. Daarom kiezen we voor de noordelijke route.

Vanaf de Kiltunnel lopen we langs de Dordtsche Kil naar het noorden. Langs een smal avontuurlijk paardje lopen we landinwaarts. Een rustige asfaltweg brengt ons naar de A16. Vanaf het viaduct kijken we neer op de auto's in de file beneden. Het Wielwijkpark is niet groot, en biedt een groene omgeving.

Na het parkje lopen we een kleine kilometer over de Zuidendijk. Oude huisjes aan onze linkerhand, rechts water. Het wandelt rustig. Tot hier is alles prima bewegwijzerd.

Door de wijk Krispijn lopen we naar het Weizigtpark, waar we de lunch gebruiken. In de wijk hebben we voor het eerst momenten dat we even naar de stickers moeten zoeken. Om door het station te komen hebben we onze OV-kaarten nodig. Gelukkig hebben we die bij ons, maar mensen die de terugweg met de fiets doen, moeten hier wel even aan denken.

Na het station gaan we de oude binnenstad in. Een jaar of veertig geleden kwam ik een aantal malen in Dordrecht. Wat ik me herinner zijn oude panden met scheven muren - ze hellen voorover of achterover, maar staan zelden recht. En het was er donker en regenachtig. Dat laatste is vandaag anders - het is prachtig zonnig weer. De scheve panden staan er nog steeds. En net zo scheef als in mijn herinnering. Jammer genoeg komt dat op de foto niet goed tot zijn recht.

Bij restaurant Down Town Dordrecht drinken we thee en koffie. Prima bediening. We hebben een leuk uitzicht over de Beneden Merwede, het Wantij en de busboten naar Rotterdam. De bewegwijzering is in de oude stad regelmatig zoeken. Ik download de route op mijn mobiel om te kijken waar we het spoor zijn kwijt geraakt. We zijn niet de enigen die de bewegwijzering zoeken, want twee wandelaarsters die ons tegemoet komen zijn ook het spoor bijster. Gelukkig kunnen we ze de weg wijzen.

Langs het Wantij is een groen, maar niet heel afwisselend stuk. We stappen de kilometers gestaag weg. Bij stadspolders nemen we de trein naar Dordrecht en van daar de bus naar de Kiltunnel. Gelukkig zijn de NS stakingen hier voorbij.

Gedaan: 76 kilometer.
Te gaan: 169-76 = 93 km.

Biesboschpad: Maasdam - Kiltunnel.

Donderdag 18 augustus 2022

We parkeren op de Keerweer in Dordrecht. Een klein publiek parkeerterreintje vlak voor een bedrijventerrein. Vandaar lopen we gemakkelijk naar bushalte de Kiltunnel. Die staat niet in het boekje, maar heeft met bus 166 twee keer per uur een snelle verbinding met Maasdam.

In Maasdam blijven we een halte te lang zitten. Gelukkig is de volgende bushalte niet ver. Over een smal pad langs de boezemvliet lopen we naar het noorden. Langs de oever groeit veel riet. Aan de overkant staan mooi gelegen huizen. Mooi gelegen, maar we zitten dan wel een eind van al onze vrienden vandaan.

Bij Puttershoek steken we een bruggetje over. Bij molen de Lelie eten we onze lunch aan een keuriuge picknicktafel. Over het Simonsdijkje wandelen we verder richting de Oude Maas. Daar nemen we een grintweg, later smal pad door twee natuurgebieden, het Zuiddiepbos en Groot Koninkrijk. De randen van de grintweg zijn begroeid met brandnetel en braam. Aan stikstof hier blijkbaar geen gebrek. De bramen zijn rijp en lekker. In het tweede deel volgen we een graspad over een dijk. Hier domineren akkerdistel, braam en riet. Wel hebben we hier uitzicht over weilanden met ganzen. We lopen dwars door een lange schaapskudde, die op en aan beide kanten van de dijk graast.

Na een bocht lopen we langs de Dordtse Kil naar het zuiden. Door de verkeerstunnel steken we de Dordtse Kil over.

Gedaan:
Geertruidenberg - Kiltunnel, 61 km.

Grote rivierenpad: Kranenburg - Kleef

Dinsdag 2 augustus 2022

In Kranenburg parkeren we op hetzelfde parkeerterrein aan de westkant van het dorp waar we vorige week parkeerden. Vandaag willen we de 17km naar het eindpunt van de route lopen. Langs de Welfahrtskirche en een oude stadstoren lopen we richting noorden. De route leidt ons een halve kilometer lang tussen de akkers door voor we het bos in duiken. Er worden vandaag temperaturen van 25 en meer graden verwacht, dus de schaduw in het bos is welkom. De flora is niet slecht. Naast stikstofrijke soorten als brandnetel en klein springzaad zien we ook het groot springzaad en heggendoornzaad. Die laatste geldt als vrij algemeen, maar ik zie hem niet vaak. Of misschien zie ik hem vaak over het hoofd.

Dat bos volgen we met wat omwegen tot we bij Schottheide weer op de weg uit komen. Na een kort stukje lopen we het Reichswald in. Dit heeft meer het karakter van een productiebos. Regelmatig zien we omgezaagde stammen langs het pad liggen. Opnieuw veel brandnetel, klein springzaad, en reuzenbalsemien. Vreemd dat onze oosterburen zich niet druk lijken te maken over de stikstof. In Nederland lijkt de regering bereid om de landbouw compleet op te offeren om de mest = stikstof met 90% te reduceren. Maar misschien denken de Duitsers wel: laat eerst de Nederlanders maar die megaboerderijen opruimen, anders zetten onze Duitse maatregelen geen zoden aan de dijk.

Via vooral parken en groene buitenwijken komen we bij het centrum. Bij een fontein lijkt de route te eindigen. Ik had gehoopt hier een kruispunt van wandelroutes aan te treffen. Het voelt wat kaal, zo'n eindpunt zonder eindpunt. Zonder probleem pakken we de bus terug. Zonder probleem dankzij de 9292 app. Ik zoek nog het Duitse equivalent. In Kranenburg trakteren we onszelf op ijs.

We hebben het grote rivierenpad afgerond. Het oudste verslag van een etappe van het Grote rivierenpad dateert van mei 2013. Dat is 9 jaar geleden. Van Hoek van Holland tot aan Kleef is het pad zo'n 276 kilometer.

Grote rivierenpad: Duivelsberg - Kranenburg

Woensdag 27 juli 2022

Kranenburg biedt haar gasten een redelijk parkeerplaatsje vlak bij het oude centrum. Bijkomend voordeel is dat het wandelpad vlak langs de inrit van de parkeerplaats loopt. Natuurlijk bekijken we even het centrum van Kranenburg. De kerk bewaren we voor de volgende keer.

Het eerste deel van het pad loopt - gescheiden door een sloot en een groene strook - evenwijdig met de autoweg. Het loopt rustig, maar niet afwisselend. Rechts van ons liggen weilanden. Het valt op dat ook hier bij de grens de oppervlakte van de weilanden en akkers per boerderij groter is dan in NL.

In Wyler valt het R.K kerkje op. Een oud en een nieuw kerkje staan vlak bij elkaar. Foto's in de hal van het oude kerkje laten zien hoe het kerkje er in de periode 48 en daarna uitzag.
Na Wyler wordt het pad afwisselender. Het stijgt en daalt meer. Meer uitzicht, en na een tijdje grindweg en smalle voetpaden. In de berm bloeit het rapunzelklokje. Op de top van de berg drinken we een kopje koffie bij het pannenkoek restaurant. Daarna zelfde weg terug.

Gedaan: Hoek van Holland - Kranenburg.

naoberpad: Elten - Emmerik

In Elten kunnen we vlak bij het station parkeren. We zijn keurig op tijd, met een paar minuten spelen. Bij de arrivapaal kunnen we, hoewel in Duitsland, gewoon met onze Nederlandse ov-kaart inchecken. Helaas blijkt de trein overvol, we kunnen niet mee.

Dan maar eerst wandelen. We lopen een stukje over de weg evenwijdig aan het spoor, en slaan rechtsaf een weg in die door de landerijen slingert. We komen terug in Nederland. Het miezert licht, maar mijn zomerjas wordt er niet eens echt nat van. Een grintweg tussen de akkers naar links brengt ons bij een klein gehuchtje. We wandelen door het 'Eiland van Gelderland,', tussen de oude bedding van de Rijn, het kanaal van Pannerden, en de Rijn. 

Bij Spijk bereiken we de Rijn. Hier komt de Rijn ons land binnen, en niet bij Lobith, zoals ze me vroeger op school wijs maakten. Maar misschien viel Spijk vroeger wel onder de gemeente Lobith, zoals ze nu onder de gemeente Zevenaar vallen.

Langs de Rijndijk lopen we terug Duitsland binnen.  In de bermflora zien we o.a. knikkende distel en waterjakobskruiskruid.

Rechts van ons wordt ijverig onderhoud gepleegd aan de Emmericher ward, een gebied waar nieuwe natuur bevorderd wordt. 

In Emmerich lopen we nog ruim een kilometer door naar het station. Daar nemen we de trein terug naar Elten.

Veluwe zwerfpad: Dieren - Rheden

Maandag 18 juli 2022.

We waren van plan een stukje in Duitsland van het Grote Rivierepad te lopen, maar officieel hoor ik dan mijn paspoort bij me te hebben. En die ligt thuis. Dan maar een stukje van het Veluwe Zwerfpad. We kiezen voor het stukje Dieren - Rheden: vanmiddag wordt verwacht de 35 graden aan te tikken. 10 km is in de ochtend goed te doen. We parkeren in Dieren bij de synagoge op een kleine parkeerplaats, niet ver van het station. Vandaar pakken we bij het station de route op. Het OV-gebeuren plannen we aan het eind: dat scheelt hitte tijdens het wandelen. En vandaag verwachten ze niet de 38-40 graden die ze voor morgen afgegeven hebben, en de eerste dag van de 4-daagse vervalt, maar 35 graden is nog steeds heet.

De eerste paar straten wandelen we door Dieren, een rustig plaatsje. Dieren is niet groot, en al snel lopen we tussen het groen. Ingezaaide bermen van akkers fleuren de wegranden op. Bij de Hof van Dieren is dat uitdrukkelijk beleid in het kader van ecologisch boeren.

Daarna komen we in de schaduw van de bomen. Geleidelijk wordt het terrein meer geaccidenteerd. De helling in de weg is niet groot maar wel zichtbaar. Onder de bomen is het lekker koel. Het klimmen wordt beloond met een prachtig uitzicht over een heide veld. Met een - voor zandgronden steile - trap gaan we naar beneden. Langs de bosrand lopen we nog steeds in de schaduw. Voor we er erg in hebben zit de 10 km er op, en zijn we bij Rheden. Daar is de bewegwijzering blijkbaar wat veranderd, of niet duidelijk, of wij zien iets over het hoofd. Het station is niet alleen via de NS-wandelroute, maar ook met gezond verstand gemakkelijk te vinden. Na een kwartiertje wachten brengt de trein ons snel terug in Dieren. Het is half een, terug naar de camping.

Nederlands kustpad : Katwijk - Noordwijk

Vrijdag 1 juli 2022 Donderdagmiddag werden hoosbuien verwacht, dus verzetten we onze wekelijkse wandeldag van donderdag naar vrijdag. Overbodig, bleek gisteren, want er kwamen alleen wat lichte miezerbuitjes over trekken.
Terwijl we in Leiden op de bus naar Katwijk wachten, krijgen we een korte stortbui over ons heen. Hopelijk is dat geen voorbode voor de rest van de dag.

Gelukkig is het in Katwijk droog wanneer we uitstappen. De boulevard van Katwijk is lang, en heeft een leuke duinstrook tussen boulevard en strand. Het barst er van de blauwe zeedistel, zeeraket, kruipend stalkruid, slangenkruid en duinaveruit. Die laatste kan ik me niet herinneren eerder gezien te hebben. Ook muurpeper, geel walstro en glad walstro komen volop voor. Ik zie meer kruipend walstro en meer blauwe zeedistel dan in heel het beschermde en goed onderhouden NATURA 2000 Westduinpark in Den Haag. Katwijk heeft zijn natuur op orde.

De boulevard in Katwijk is redelijk lang gestrekt. Het heeft nog een redelijk dorps karakter weten te bewaren. We passeren de oude dorpskerk. Een stukje verderop steken we de Oude Rijn over. Ik had een bord met de start van het Romeinse Limes pad verwacht, maar zie dat niet.

De duinen tussen Katwijk en Noordwijk heten de Coepelduinen. We zien aardig wat bolvormige duinen om ons heen. Een goede oefening voor onze geplande vakantie in Oostenrijk. Ook in deze duinen zien we de al genoemde planten terugkomen. Daarnaast groeit de duinroos hier volop. Hij is uitgebloeid, en de rozebottels zijn goed te zien. We lopen over een schelpenpad, en stappen lekker door.

In Noordwijk eten we onze lunch. Onder het wandelen hadden we de jas uitgetrokken, maar nu we stilzitten trekken we die toch weer aan. De boulevard in Noordwijk straalt net zo'n rustig karakter uit als die in Katwijk, alleen worden we halverwege even het dorp in gestuurd vanwege een groot hotelcomplex. Bij de vuurtoren van Noordwijk nemen we de bus terug naar Leiden.

Gewandeld: Hoek van Holland - Noordwijk

Nederlands kustpad deel 2: Wassenaarse slag - Katwijk aan Zee.

Donderdag 17 juni 2022

Bus 44 brengt ons in drie kwartier van Den Haag Centraal naar Duinrel in Wassenaar. Vandaar is het nog ruim een half uur lopen naar het beginpunt van de wandeling. Bij de plek waar de route de weg van Wassenaarse slag kruist, aarzelen we even. Gaan we terug naar de steenrode orchis die we vorige week zagen om wat extra foto's te maken? De melding van deze plant op waarneming.nl zou door een expert onderzocht worden. We besluiten het niet te doen.

We wandelen naar het noorden, richting Katwijk. Al snel steken we het fietspad over, passeren een hek en lopen door het mulle zand. Op de eerste 'blanke top der duinen' kijken we neer op een olifantspaadje door een natte duinvallei. Met het blote oog kan ik de orchideen zien staan. Maar een bordje "geen toegang - kwetsbaar gebied" legt uit dat het niet de bedoeling is dit paadje te gebruiken. We worden om het gebied heen geleid.
Even later lopen we door een uitloper van het natte duindal. De vleeskleurige duinorchis groeit hier prima. Er groeit ook de steenrode orchis. Volgens de obsidentify app. In mijn meest recente versie van Heukels vind ik onvoldoende houvast voor de determinatie. Ik neem met mijn fototoestel foto's.

Voor liefhebbers van orchideeen is deze wandeling een feest. De ene natte duinvallei volgt na de andere. Naast de twee genoemde orchideen zien we ook de gevlekte rietorchis. Kruipwilg, watermunt, waterpunge, ogentroost en gewone vleugeltjesbloem ontbreken niet. Het mulle zand werkt op de duur vermoeiend. Ook het omhoog klimmen in de hete zon doet iets met vermoeidheid. Prima oefening voor de bergen, houden we onszelf voor. Het laatste idee is om met de vakantie naar Oostenrijk te gaan, al is dat nog niet zeker.

Meer naar het noorden komen we walstrobremraap, rode bremraap en rood guichelheil tegen. In Katwijk nemen we de bus naar Leiden, en de trein naar Den Haag. De terugweg gaat sneller dan de heenweg.

Nederlands kustpad 2: Waalsdorpervlakte - Wassenaarseslag.

Donderdag 9 juni 2022

De stukjes Pelgrimspad 1 en 2 die we nog open hebben staan, lenen zich allebei meer voor een korte vakantie dan voor een autorit vanuit huis. Het Biesboschpad willen we nog even bewaren, misschien dat Klaas dat verder met ons wil lopen. De bus brengt ons snel naar de Waalsdorperweg, waar we vlak voor het NATO hoofdkwartier en het TNO langslopen. Vandaag lopen we zonder boekje, dat hebben we uitgeleend. Maar met de stickers als wegwijzers én de route gedownload op mobiel moet dat geen probleem zijn.

Bij het begin van de wandeling zien we gelijk bekende duinplanten als slangenkruid, kromhals en veldhondstong. Een verdwaalde steenanjer oogt mooi. Het pad naar boerderij Meijendel was de vorige keren dat we het liepen, een zoekplaatje, en ook nu slagen we er in om ergens een afslag te missen. Met de GFX download zijn we snel weer 'on track'.

Vanaf Meijendel is de route prima aangegeven. Jammer genoeg voert de route niet door de libellenvallei. Net hiervoor slaan we rechtsaf. (routebeheerder: tip!). We wandelen een fors stuk evenwijdig aan het fietspad naar Wassenaarseslag. Pas vlak bij Ganzenhoek maken we een omweg. Tot onze aangename verrassing lopen we langs twee duinplassen. De eerste kent voedselrijke grond, maar de tweede kent arme grond. Onmiddelijk herkenbaar aan de groei van orchideen. Ik zie vleeskleurige (duin)orchis, en Jos stijve ogentroost. Mijn obsidentify app herkent een orchidee als steenrode orchis. Bij een uitstapje een paar weken geleden werd dezelfde orchidee op mijn mobiel als steenrode orchis herkend, terwijl die zelfde orchidee op de mobiel van een medewandelaaar werd herkend als vleeskleurige orchis.
Ik doe geen poging met de hand te determineren.

Ons oorspronkelijke idee was Katwijk aan Zee, maar bij Wassenaarseslag besluiten we naar Duinrel te lopen. Daar nemen we de bus naar huis.

Excuses voor de kwaliteit van de foto, ze is van mijn mobiel i.p.v. mijn fototoestel.

Pelgrimspad 1: Brakel - Nederhemert-Noord

Donderdag 2 juni 2022


Zonder probleem parkeren we onze auto zonder probleem vlak bij de bushalte Hofweg in Nederhemert-Noord. Helaas blijkt de bus net vertrokken. In plaats van een uur te wachten op de volgende, besluiten we de route in omgekeerde richting te lopen. Dat betekent wel dat we het OV-traject aan het eind van de dag plaatsen.

We steken de provinciale weg over en gelijk lopen we op een asfaltweg waar het heerlijk rustig is. Aan weerskanten van de weg liggen weilanden. In de bermen groeien alle bekende planten die in stikstof-rijke gebieden algemeen zijn. Langs de slootkant groeit gele lis, een van de twee soorten lis die in NL voorkomen. De andere soort is de stinkende lis, een tuinplant die in het zuiden van het land zeldzaam verwilderd wordt aangetroffen.
We reflecteren wat over bijbelteksten als :
"Als een lelie onder de doornen, zo is Mijn vriendin onder de dochters.", en:
"En wat zijt gij bezorgd voor de kleding? Zie de leliën in het veld, hoe zij groeien; zij arbeiden niet, en spinnen niet"
Pas thuis bij het schrijven van het verslag, zie ik dat de lissen niet in de Leliefamilie (Liliaceae) zitten, maar een eigen Lissenfamilie (Iridaceae). Tot zover mijn plantenkennis. Zucht.

We volgen een graskade langs de Drielsche Wetering, die begint als een gewone sloot en geleidelijk breder wordt. Zwanen, futen zwemmen op en in het water. Zwaluwen en een roofvogel vliegen hoog in de lucht terwijl we op een brugje onze boterhammen eten.

We passeren Aalst, een rustig plaatsje. Na Aalst duiken we een natuurgebied in. De routebeschrijving in woorden stelt ons een paar keer voor raadsels. Tegen het eind blokkeert een kudde paarden met veulens bijna het overstapje om de wei uit te komen. Daarna volgen we de asfaltwegen. Een stuk uiterwaard laten we liggen, o.a. vanwege de tijd, maar ook omdat we geen zin hebben om op het laatste moment door bijvoorbeeld een kudde grazende koeien te worden tegen gehouden.

In Brakel vinden we een bushalte, vlak bij de kerk. We moeten drie kwartier wachten. Dat scheelt niet veel van het kleine uur wat we in Nederhemert-Noord hadden moeten wachten. We oefenen geduld. Het zal dan half vijf zijn. Vijf minuten voor de tijd controleer ik de 9292 app nog een keer. De rit staat doorgestreept: blijkbaar vervallen. De eerstvolgende verbindingsmogelijkheid vertrekt een uur later, half 6. Die reis bevat dan wel 4 keer overstappen. Dat is een van de problemen als je het OV-deel aan het eind doet: je weet niet op wat voor problemen je stuit. Bussen kunnen opeens niet rijden, een lijn die overdag elk uur rijdt, kan na de avondspits opeens niet meer of maar eens in de 2 uur rijden. Terwijl we onze alternatieven afwegen komt, drie minuten na de geplande tijd, het busje opeens toch aanrijden. Blij stappen we in.

Gedaan:
Amsterdam - Nederhemert-Noord: 160/ km
Te gaan: Nederhemert-Noord - Den Bosch: 206-160=46 km.

Pelgrimspad 1: Woudrichem - Brakel

Donderdag 12 mei 2022. Het OV in deze regio is niet ideaal voor onze doelen. Van Brakel kunnen we de pont naar Vuren nemen, dan een bus naar Gorichem, en dan een bus naar Woudrichem. Benodigde tijd: 2 uur.
Een alternatief is Rijswijk - Brakel, waarbij we het stukje van Woudrichem naar Rijwijk open laten als wandelingetje bij een familiebezoek in de Alblasserwaard. Maar die doet er ook 2 uur over, omdat die met bus - trein - bus via Breda en Tilburg loopt.

Het pontje bij Brakel vaart frequent en is niet duur. Wel pinnen, contant betalen is er niet bij. In Vuren lopen we 10 minuten en moeten een half uur wachten op de bus. In Gorichem besluiten we niet de bus naar Woudrichem te nemen, maar zelf naar het pontje te lopen. Dat stuk hebben we al een keer gelopen. Vandaag in de herhaling. De veerboot naar Woudrichem is groter dan het veer naar Vuren. Jos maakt een babbeltje met een paar Britse fietsers die in Delft kamperen.

In Woudrichem pakken we direct de route weer op. Uit allerlei panelen wordt duidelijk dat Gorinchem, Woudrichem, slot Loevestein en fort Vuren belangrijke schakels in de oude Hollandse Waterlinie waren. In het begin is de route duidelijk aangegeven, maar bij de rand van Brakel raken we het spoor letterlijk bijster. Op de een of andere manier liepen we daar op de stickers van een ander pad. Met een GFX download geraken we weer op het goede pad. We volgen hier een paar kilometer dijk langs de afgedamde Maas. Volgens een informatiepaneel wordt de dijkflora dankzij een gericht maaionderhoud gespecialiseerd in 'zeldzame soorten'. Ik zie er geen knikkende distel, aardbeiklaver, veldsalie of heksenmelk. Wel beemdkroon, maar die beschouw ik niet als zeldzaam. Daarnaast is er best een redelijke variatie met groot streepzaad, kleine klaver, rode klaver, witte klaver, gewone smeerwortel, rolklaver, margrieten, en andere vrolijke bloeiers.

Het pad voert ons vanaf de dijk linksaf de polder in. Volgens het boekje is die route in het broedseizoen afgesloten, maar dat lijkt verouderde informatie. Maar wanneer we op schotse hooglanders met jongen stuiten, keren we om en volgen toch maar de dijk.

Voorbij een brug over de Afgedamde Maas verzwikt Jos bijna haar enkel. Gelukkig kan ze doorlopen.

Minder leuk is dat een mooi stuk van de route langs een paar oude 'wielen' is afgezet. We worden over een fietspad gestuurd. En tot onze aangename verrassing ontdekken we juist in de berm van het fietspad grote ratelaar en vleeskleurige orchis. Daarna is het een paar kilometer doorbijten naar Brakel.

Gedaan: Amsterdam - Brakel, 147 km
Nog te gaan: 206-147 = 59 km (waarvan we de laatste 9 al gedaan hebben). Er komt schot in.

Pelgrimspad 2: Spaubeek - Voerendaal

Woensdag 27 april Op het station van Voerendaal is het vrolijk en druk, want het is koningsdag en veel mensen gaan kijken naar het koninklijk bezoek aan Maastricht. Wij nemen de bus en dan de trein naar Spaubeek.

Vanaf het station van Spaubeek steken we de snelweg over en volgen een smal pad, later smalle weg langs de snelweg en dan door de landerijen. De route gaat verder door een 'holle weg', een weg die door de regen is uitgesleten en tussen twee hogere zijkanten door loopt. Gevlekte aronskelk, speenkruid, kleine maagdenpalm en bosanemoontjes sieren de kruidlaag aan weerszijden van de weg.

Er volgt een stuk tussen de akkerlanden. Hier slaat het Pieterpad, waar we de vorige keer mee samenliepen, rechtsaf. Wij wandelen rechtdoor, langs de gehuchten Grijzegrubben, Tervoorst en Hunnecum. Alle drie kleine plaatsjes tussen het glooiende landschap. De lage, glooiende heuvels zorgen voor een totaal ander landschap dan de veen en klei van de polders in het westen. Op een aantal kruisingen staan kleine kapelletjes of kruisbeelden. Na Wijnandsrade gaat het verder tussen de akkers door. In Retersbeek trakteren we onszelf op een ijsje bij de 'IJshut'. Een rijtjeshuis heeft de garage omgebouwd tot kleine ijssalon. Prima ijs. Even verderop staat een vrijmarkt stalletje voor een huis. Voor 1 euro tik ik een spel op de kop.

Vandaag komen we veel fietsers tegen. De wegen zijn ook prima om te fietsen: iets glooiend maar nergens echt steil. En ondanks de naam is ook het Puttersvoetpad een echt fietspad.

Dit was de laatste wandeling van deze vakantie. Morgen terug naar Den Haag.

Gedaan: Den Bosch - Voerendaal, 206 km
Te gaan:
263 - 206 = 57 km tot Visé
250 - 206 = 44 km tot Maastricht

Pelgrimspad 2: Sittard - Spaubeek

b>Maandag 25 april

Volgens de weersverwachting mogen we vanaf 1 uur vanmiddag wat lichte miezer verwachten. Ook in de ochtend is al kans op een paar spetters. Wanneer we in Sittard uit de trein stappen, kunnen we van een zwak zonnetje genieten. Het centrum van Sittard, waar we door lopen, kent mooie oude gebouwen en kerken. Ook het marktplein ziet er goed uit met mooie klassieke gebouwen. Wacht, welk lid van de welstandscommissie heeft zich laten omkopen en V&D toestemming gegeven voor die lelijke betonnen blokkendoos? Of misschien niet omgekocht, misschien gewoon onder de tafel gedronken? De gebouwen in Sittard zijn leuk, maar de winkeltjes zijn toch wel vaak de grote landelijke ketens.

Buiten Sittard lopen we langs een weg met 7 statiën tot boven op de Kollenberg. Nog niet hoog, en voor Limburg nauwelijks de naam berg waardig. Boven wandelen we tussen de akkers door. De akkers worden op een zorgvuldige manier beheerd, zodat de korenwolf zijn gang kan blijven gaan. Ondanks de naam is dit geen wolf, maar een soort marmot. Op een kruising groeit de echte sleutelbloem. We dalen stijl af naar een sportcentrum in wat er uit ziet als een oud kloostercomplex. In de berm groeit aronskelk en grote muur. Het is hier een echt hellingbos. De Zuid-Limburgse hellingbossen werden niet gerooid voor akkergronden omdat de hellingen te steil waren. Wel nam een groepje dorpsbewoners in de herfst de bijl op en hakte een deel van een helling kaal. Het hout was voor de open haard in de winter. Het open gevallen stuk bos was licht genoeg om de kruid vegetatie nieuwe ruimte te bieden. Doordat oude stammen met de wortels in de grond bleven zitten, was de erosie beperkt.

Bij Windraak steken we de provinciale weg over. Hier zijn een aantal kleinere, maar wel steile hellingen. Wanneer we tussen de akkers doorlopen wordt het zelfs echt warm. Lekker zon! Via Puth komen we bij het Stammenderbos. Op de een of andere manier valt dit bos, dat er op de kaart fantastisch uitziet, wat tegen. Misschien is het bos interessanter als we van de route waren afgeweken.

Voor we het weten zijn we bij het station van Spaubeek. We stappen in de auto en het begint te spetten. Even later giet het. We hebben weer eens mazzel gehad met het weer. Of meer bijbels geformuleerd: we zijn weer gezegend.

Gedaan: Den Bosch - Spaubeek, 193 km
Te gaan: 263 - 193 = 70 km

Pelgrimspad 2: Born - Sittard

Vrijdag 22-4-2022

In Born pakken we het pad weer op. De verwachtingen zijn niet hoog gespannen. Er wordt veel bewolking verwacht, en de 7 kilometer naar station Sittard kent aardig wat verstedelijkt gebied.

Born voldoet aan onze verwachtingen. Een paar mooie oude gebouwen. Door een normale nieuwbouwijk en de A2 oversteken. We wandelen lang braak liggende akkers en een akker waar milieuvriendelijke gerst voor het Gulpener nat wordt verbouwd. Door de bouten links en rechts van het woord "milieuvriendelijk" lijkt het alsof dat woord tussen aanhalingstekens staat.

Daarna het Limbrichterbos in. Ik had een landgoed / annex park verwacht, maar het lijkt meer op een echt bos. Ik zie meer plantensoorten dan in de twee voorgaande dagen samen. Bosanemoontjes, het kleine muskuskruid, grote muur, kruipend zenegroen, bosveldkers, klimopereprijs en bleeksporig bosviooltje. De vakantie is weer goed.

Kasteel Limbricht blijkt een vierkant kasteel uit 16xx te zijn. Het staat duidelijk zichtbaar op een motte, een kunstmatig opgeworpen heuvel. Het kerkje ernaast, de oude Salviuskerk, dateert deels uit de 11e eeuw.

De slot etappe brengt ons door Sittard naar het station. Met de bus terug naar Born. Tijd om boodschappen voor het weekend te halen. Morgen en zondag plannen we 2 rustdagen in. Na Sittard wacht ons een ander, meer golvend landschap.

Gedaan: 174 + 7 = 181 km.
Te gaan: 263 - 181 = 82 km.

Pelgrimspad 2: Roosteren - Born

Donderdag 21 april 2022

De buschauffeur weet precies welke halte we in Roosteren moeten hebben voor het pelgrimspad. Na een 200 meter langs de provinciale weg voert het pad ons over een dijk langs de Maas. Het is heerlijk wandelweer: droog, zonnig, maar met een frisse bries waardoor het niet warm aanvoelt.

Daarmee houdt het geluk vandaag wel een beetje op. Het pad naar Visserweert, dat in ons boekje staat aangegeven, is er niet meer. Ons boekje raakt verouderd. We lopen over een geasfalteerd fietspad. Dat loopt lekker gemakkelijk weg, het is niet druk, en we hebben een mooi uitzicht over de Maas in de verte, maar het is niet avontuurlijk. Af en toe groeit in de berm wat look-zonder-look, maar de oranjetipjes, de vlinders die hierop leven, zijn nog afwezig. Bij Illikshoven genieten we van de lunch.

Na de lunch gaan we verder over het fietspad. Links van ons wordt grint afgegraven, en niet op kleine schaal. De weg door de polder, die tegenover de witte boerderij moet beginnen, is afgesloten. De hele witte boerderij is er niet meer, vermoedelijk als grint gebruikt. Voor de wandelaars is een omleiding. U raadt het al: over het fietspad. We zijn eigenwijs en volgen een stukje dijk naast het fietspad. We zien meer en en het is rustiger. Qua flora is er nog niet veel te beleven.

Langs het Julianakanaal en over de sluizen geraken we in Born, het doel voor vandaag. Op de terugweg trakteren we onszelf op een stuk Limburgse vlaai.

Gedaan: 163 + 11 = 174 km.
Nog te gaan: 263 - 174 = 89 km.

Pelgrimspad 2: Thorn - Roosteren

Woensdag 20 april 2022

Voor een korte vakantie zijn we naar Midden Limburg getrokken. Tijd voor een stukje Pelgrimspad 2. We waren in Thorn geeidigd.

In Roosteren parkeren we op de parallelweg tegenover de bushalte. Met een minibus rijden we naar het station in Susteren, met de Arriva boemel naar Roermond, en dan met een echte bus naar Thorn, het witte stadje waar we de vorige keer met Pelgrimspad 2 geeindigd zijn. Bij het pannenkoekhuis beginnen we met een kop thee. Prima tentje, met mooi uitzicht op de Abdijkerk. Speciaal theezakje uit Sri Lanka, fair trade. Het is leuk om daarna door Thorn te wandelen.

Buiten Thorn passeren we al snel de Belgische grens. We wandelen over een rustige asfaltweg. In de berm bloeit nog niet veel opvallends. We bewonderen de Sint Martinuskerk in Kessenich. Mooi gebouw met oude delen uit de 14e eeuw. Bij de motte van Kessenich eten we onze lunch. Nu is het toch echt zaak kilometers te gaan maken, want we hebben er pas 2 van de 13 op zitten. De kaart in het boekje geeft een 'toekomstige route', veel meer natuur en meer langs de Maas, maar die is nog niet gerealiseerd. We lopen dan ook tussen de landerijen door naar Geistingen. Voorbij het Witte Paard drinken we nog een kop thee. We passeren verschillende kapelletjes - we zijn duidelijk in een Rooms-Katholieke streek.

Langs de Maas wordt de flora eindelijk wat interessanter: Akkerhoornbloem, Look zonder Look, brem, gewone vogelmelk en gewone veldsla. Af en toe zien we zandoogjes en citroengeeltjes rondfladderen.

Via Aldeneik lopen we langs de Maas naar Maaseik. Daar steken we over een drukke verkeersbrug de Maas over, terug naar Nederland. Het was leuk even in het buitenland te zijn. 'De Rug' zou een mooi natuurgebied moeten zijn, maar met brandnetels, paardenboemen en madeliefjes is de eerste floristische indruk niet heel bijzonder. In Roosteren zijn we snel weer bij de auto. We voelen onze benen.

Gedaan: 150 + 13 = 163 km.
Te gaan: 263 - 163 = 100 km.

Pelgrimspad 1: Hardinxveld - Boven Hardinxveld en Gorinchem

Zaterdag 9 april 2022.

We parkeren weer bij Boven-Hardinxveld en wandelen vandaag terug naar Hardinxveld. Vanaf het stationneke een klein stukje langs de weg, spoorbaan over, en in de berm genieten we van de eerste pinksterbloemen.
We volgende de asfaltweg een tweehonderd meter, en slaan dan een landweg langs volkstuintjes in. Voor we uit Den Haag wegreden, plensde het, maar nu breekt er een lekker zonnetje door. Dat zonnetje houden we, afgewisseld met wat wolkjes, de hele wandeling. De 3 kilometer naar Hardinxveld is een stukje dat bij een vorige wandeling was blijven zitten, we voelden ons er toen net te moe voor om die er nog bij te doen. In combinatie met een familiebezoek in de Alblasserwaard komt dit mooi uit.

Op een pelgrimsbankje eten we de meegebrachte boterhammen op. Het is een af en toe vrij modderige stuk. De schapen waar we tussen door lopen hebben daar geen last van. De boer vertelt ons dat het Hampshire schapen zijn. Als ik de naam ten minste goed verstaan heb. Een dichte, wat vettige wol, waar hij veel liefhebbers voor heeft.

Vanuit Hardinxveld nemen we de boemel naar Gorinchem. De machinist wacht zelfs even op ons als hij ons ziet aan komen lopen.

In Gorinchem wandelen we over de oude bolwerken naar de veerpont. Door het oude centrum is een leuke tocht. De Langendijk is een leuke winkelstraat met talloze originele winkeltjes. Een Legobrickshop doet me aan een van mijn oude collega's bij de Belastingdienst denken. Bij een kaas shop halen we wat speciale kazen. Volgens de verkoper is Gorcum de 'Bliekenstad'. Bliek is dan een soort vis. Dit in tegenstelling tot Woudrichem, aan de overkant van het water, waar vooral op zalm gevist werd.

Het oude stadhuis doet qua allure niet onder voor een paleis. Van de toren van de kerk er achter staat het onderstuk scheef en het bovenstuk recht. EEn voorbijgangster merkt op: 'Ja, vroeger haqdden ze natuurlijk niet de moderne apparatuur van vandaag'. Dat klopt mevouw. Toen gebruikten goede bouwers een paslood.

Voor ons is het tijd om bij de familie op verjaardagsvisite te gaan.

Gedaan: Amsterdam - Gorinchem, 134 km.
Te gaan: Woudrichem - Den Bosch, 206-134 = 72 km

GR5 - Vlaanderen : Wouwse Plantage - Vleet/Hoek.

Zaterdag 2 april 2022

We parkeren op de hoek van de Golfbaan bij Wouwse Plantage waar we een paar weken geleden omkeerden. Bij het uitstappen merk ik dat ik mijn camera vergeten ben, u zult het met foto's van mijn mobiel moeten doen. Vanaf het vorige eindpunt lopen we rechtdoor. De halfverharde zandweg loopt prettig. We wandelen door een gemengd bos van loof en naaldhout. Er groeit bijzonder veel rhododendron, maar jammer genoeg staat die nog niet in bloei. Een omweggetje langs een akker, omdat een deel van het landgoed Wouwse Plantage is afgesloten. Wel zien we het kasteel / landhuis in de verte liggen. Een deel van het bos wordt kaal gehakt, zo te zien voor bebouwing. We steken een asfaltweg over en wandelen langs nog meer rhododendrons. Zelden zie ik zulke hoge exemplaren. Er bloeit weinig, hier en daar staat het speenkruid in bloei.

We passeren bij Vleet de Belgisch-Nederlandse grens. Een mooie oude grenssteen markeert de lijn. Het zonnetje dat ons tot nu toe gezelschap hield, houdt het voor gezien. In een gure wind lopen we tussen de akkers en weilanden. Op de Bergschebaan slaan we rechtsaf. Na een paar honderd meter komen we het streekpad Brabantse Wal. Dit voert ons terug naar Nederland (weer een oude grenspaal) en dan over smalle, kronkelende voetpaden door een divers bos. Zomereik en verschillende katjes dragende bomen. Wanneer we weer bij de GR5 aankomen, volgen we deze terug naar Wouwse Plantage. Gedaan: Bergen op Zoom - Vleet.

Biesboschpad: Strijen - Maasdam

Donderdag 17 maart 2022

Vanuit Maasdam rijdt er twee keer per uur een bus naar Strijen. We hoeven dus niet lang te wachten. In Strijen zijn de stickers niet dik gezaaid, iets wat we ook verder dit traject af en toe zien. Of juist niet zien, net hoe je het bekijkt. Bij het verlaten van Strijen passeren we en herinneringsmonument voor 3 Joodse families die hier in de 2e WO zijn weggevoerd.

We volgen een schelpenpad, en na het gemaal een graspad tussen twee sloten door. We lopen tussen riet en riet. Niet heel spannend, wel rustig. Er zitten vreemde ribbels in de aarde, misschien van bandensporen. Het loopt vermoeiend. Links is een vogelgebied. Bij een vogelhut staat een bordje dat hier Dwergganzen en ik meen rietganzen voorkomen. Een vogelaar verderop heeft het over Kolganzen. Ganzen zijn er in elk geval in overvloed.

Cillaarshoek is een vreemd plaatsje. Niet omdat het een dijkdorp en dus een lintdorp is, maar omdat het arbitrair in 2 gemeenten is verdeeld. De scheidslijn loopt midden door het dorp. Al snel lopen we langs een dijk. MInder avontuurlijk, maar de kilometers stappen wel gemakkelijker weg.

We passeren het gehucht Zwanegat, en veel inwoners hebben iets met zwanen. En inderdaad zagen we even voor het dorp een koppel zwanen. Speenkruid komen we op verschillende plaatsen tegen langs de oevers van sloten. Het kerkje in de St. Anthoniepolder stamt uit de 13 eeuw. We bewonderen de buitenkant.

Onderweg komen we verschillende dode reigers tegen. Klaas, die vandaag weer met ons meeloopt, googelt en vindt een melding dat we gevraagd worden dode vogels te melden ivm vogelgriep. We kunnen daarvoor een app fixi gebruiken. Maar welke soort melding? Afval langs de weg? Last van ongedierte? De lokatie is het volgende. Ik krijg wel een kaartje van de omgeving, maar moet zelf op het kaartje aangeven waar ik sta. Op een lange dijk zonder bijzondere herkenningspounten wordt dat lastig. Na nog een paar van dat soort issues geef ik het op.

In Maasdam drinken we nog een kopje thee of koffie bij 'Joep' voor we terugrijden.

Gedaan: Geertruidenberg - Maasdam, 51km.

GR5: StayOK - Wouwse plantage

Zaterdag 12 maart

De GR5 is in Belgie wat het Pieterpad in Nederland is. Het loopt van Hoek van Holland naar Nice. De E2 volgt hetzelfde traject, maar begint in Ierland aan de Atlatische kust. 

Vandaag beginnen we bij Bergen op Zoom voorzichtig met het boekje dat het Vlaamse deel beschrijft. Het stuk van Hoek naar Bergen op Zoom hebben we al gehad. We zijn onderweg naar familie in Zeeland, dus het worden maar een paar kilometer.

Vanaf de StayOK volgen we eerst een asfaltweg. 

Voorbij een open tracé met leidingen van Antwerpen naar Rotterdam lopen we door het bos. Volgens een app zou dit de zwavelzwam zijn.

Het wordt nu echt rustig.  Zandwegen. Groen. Het doet mijn zenuwgestel voelbaar goed. Bij de golfbaan van Wouwse plantage keren we terug naar de auto.